शाळेच्या पहिल्या दिवसाला (विशेषतः नवीन शैक्षणिक वर्षाच्या सुरुवातीला किंवा लहान मुलांसाठी शाळेतील पहिला दिवस) यशस्वी आणि आनंददायी बनवण्यासाठी शाळेने काही विशिष्ट तयारी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. इथे काही प्रमुख गोष्टी दिल्या आहेत ज्या शाळेने कराव्यात:

१. शाळेच्या परिसराची तयारी:

• स्वच्छता आणि सुरक्षितता:
  • शाळेचे वर्ग, स्वच्छतागृह, पिण्याच्या पाण्याची जागा, मैदान, कँटीन (असल्यास) आणि संपूर्ण परिसर स्वच्छ आणि निर्जंतुक (sanitized) असावा.
  • सुरक्षिततेची खात्री करा. खेळण्याच्या जागा, जिने, आणि इतर धोकादायक जागांची तपासणी करा आणि काही दुरुस्ती असल्यास करून घ्या.
  • अग्निशमन यंत्रणा (fire extinguishers) कार्यरत आहेत याची खात्री करा.
• वर्ग खोल्यांची आकर्षक मांडणी:
  • वर्ग खोल्या स्वच्छ, हवेशीर आणि प्रकाशाने युक्त असाव्यात.
  • लहान मुलांच्या वर्गात रंगीबेरंगी चित्रे, शैक्षणिक चार्ट्स, खेळणी आणि इतर आकर्षक वस्तू असाव्यात जेणेकरून मुलांना शाळेत मजा येईल.
  • बसायची व्यवस्था आरामदायी आणि मुलांच्या उंचीनुसार असावी.
• प्रवेशद्वाराची सजावट: शाळेचे प्रवेशद्वार फुग्यांनी, तोरणांनी किंवा इतर आकर्षक वस्तूंनी सजवावे जेणेकरून मुलांना आणि पालकांना सकारात्मक आणि उत्साहवर्धक वातावरण मिळेल.

२. शैक्षणिक आणि प्रशासकीय तयारी:

• शिक्षक आणि कर्मचाऱ्यांची तयारी:
  • शिक्षकांना नवीन अभ्यासक्रम, अध्यापन पद्धती आणि शाळेच्या धोरणांबद्दल पूर्ण माहिती असावी.
  • विशेषतः नवीन आलेल्या विद्यार्थ्यांशी कसे वागावे, त्यांची भीती कशी दूर करावी, याबद्दल शिक्षकांना प्रशिक्षण असावे.
  • शाळेतील सर्व कर्मचाऱ्यांनी (शिपाई, माळी, स्वच्छता कर्मचारी) आपापल्या जबाबदाऱ्या समजून घ्याव्यात.
• अभ्यासक्रम आणि साहित्याची उपलब्धता:
  • पहिल्याच दिवशी विद्यार्थ्यांना पुस्तके, वह्या, आणि इतर आवश्यक शैक्षणिक साहित्य (जसे की गणवेश, बूट – शासनाच्या योजनेनुसार) उपलब्ध करून देण्याचे नियोजन असावे.
  • वर्गानुसार योग्य शैक्षणिक साहित्य (उदा. चार्ट्स, मॉडेल्स, खेळ) वर्गात उपलब्ध असावे.
• वेळापत्रक (Timetable): प्रत्येक वर्गाचे वेळापत्रक तयार करून ते वर्गामध्ये किंवा शाळेच्या सूचना फलकावर लावावे.
• नोंदणी आणि प्रवेश प्रक्रिया: नवीन विद्यार्थ्यांची नोंदणी आणि प्रवेश प्रक्रिया सुलभ असावी. आवश्यक कागदपत्रे आणि औपचारिकता कमीत कमी वेळेत पूर्ण करण्याची व्यवस्था असावी.
• पालकांसाठी माहिती: पालकांना शाळेचे नियम, धोरणे, संपर्क क्रमांक आणि महत्त्वाच्या तारखा (उदा. पालक-शिक्षक बैठक) यांची माहिती द्यावी.

३. विद्यार्थ्यांच्या स्वागताची तयारी (विशेषतः लहान मुलांसाठी):

• प्रवेशोत्सव: शाळेच्या पहिल्या दिवशी “प्रवेशोत्सव” साजरा करावा. यामध्ये विद्यार्थ्यांना फुलं देऊन, गोड खाऊ देऊन किंवा छोटेखानी कार्यक्रम आयोजित करून त्यांचे स्वागत करावे. यामुळे मुलांना शाळेबद्दल आपुलकी वाटेल.
• खेळ आणि गाणी: लहान मुलांसाठी पहिल्या दिवशी लगेच अभ्यासाला सुरुवात न करता, खेळ, गाणी, गोष्टी सांगणे असे कार्यक्रम आयोजित करावेत. यामुळे मुले शाळेच्या वातावरणात रुळतील.
• मार्गदर्शन: विद्यार्थ्यांना त्यांचे वर्ग, स्वच्छतागृहे, पिण्याचे पाणी कुठे आहे याबद्दल माहिती द्यावी.
• सुरक्षिततेची हमी: मुलांना शाळेत सुरक्षित वाटेल आणि शिक्षकांवर त्यांचा विश्वास बसेल असे वातावरण निर्माण करावे. जर एखादे मूल रडत असेल, तर त्याला प्रेमाने समजावून सांगावे आणि धीर द्यावा. काही शाळांमध्ये सुरुवातीला पालकांना काही काळ मुलांसोबत वर्गात बसण्याची परवानगी दिली जाते.
• परिचय सत्र: शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांनी एकमेकांचा परिचय करून घेण्यासाठी लहानसे सत्र आयोजित करावे, जेणेकरून मुलांमधील संकोच कमी होईल.

४. आरोग्य विषयक तयारी:

• प्राथमिक उपचार पेटी (First Aid Kit): शाळेत एक सुसज्ज प्राथमिक उपचार पेटी उपलब्ध असावी.
• आरोग्य तपासणी: शक्य असल्यास, पहिल्या काही दिवसांमध्ये विद्यार्थ्यांची सामान्य आरोग्य तपासणी (डोळे, उंची, वजन) आयोजित करावी.

या सर्व तयारीमुळे शाळेचा पहिला दिवस केवळ प्रशासकीयदृष्ट्या यशस्वी होणार नाही, तर तो विद्यार्थी आणि पालकांसाठी एक आनंददायी आणि अविस्मरणीय अनुभव बनेल.